Büyük travmalar yaşamış insanlar ve toplumlar, yaşadıkları travma ile yüzleşip, hesaplaşmayı sağladıkları takdirde rehabilite olup normalleşirler. Ağır bir haksızlığa ve tecavüze uğrayan bir kişi, başına gelenlerin konuşulmasını istemez, içine kapanır ve kendini toplumdan izole ederek, acılar içinde yaşamını sürdürür. Fakat bu durum sürdürülebilir bir şey değildir. Gerekli yardımlar ve tedaviler yapıldığı takdirde kişiler ve toplumlar normalleşme sürecini yaşarlar.

Çerkes Halkı da uğradığı ağır işgal sürecinden sonra, soykırıma uğramış olarak çok ağır koşullarda sürgün yaşadı. Balkan coğrafyasına sürülmüş olan Çerkesler, büyük sürgünden 15 yıl sonra, 93 harbini takiben1879 yılında ikinci büyük bir sürgün yaşadı. Büyük sürgünden 59 yıl sonra 1923 yılında T.C.’nin yürürlüğe koyduğu Gönen-Manyas Çerkes sürgünü yaşandı. Diasporada çok önemli etkileri olan bu sürgün, malesef Çerkes Dünyasında çok az bilinen bir sürgündür.

Bu süreçlerden sonra, Çerkeslerin yaşadıkları coğrafyalarda azınlıklara karşı sürdürülen Türk ırkçısı, Arap ırkçısı, Rus ırkçısı saldırılar kimliklerinin kendilerine zarar verdiği fikrini oluşturdu. Yaşanan bu ağır travmalar ve kırılmalar Türkiye’de, Rusya’da, Arap dünyasında varlığını başka milletlerin varlığına feda eden evlatlarının sayısının hızla artmasını beraberinde getirdi.

Osmanlı döneminin anlı şanlı Çerkes Paşaları, Kurtuluş Savaşı’nda en çok kahramanlığı bizimkiler yapmış diye övündüğümüz paşalar ve subaylar, Ürdün sarayının muhafızları, Suriye’nin Çerkes istihbaratçıları, anavatanda ikinci dünya savaşı kahramanları diye bol madalya takılmış kişilerin hepsi ama hepsi Çerkes varlığını başkalarına armağan etmiş kimselerdi. Bu kişiler varlıklarını armağan ettikleri milletler için gözlerini kırpmadan adam öldürürken, birbirlerini öldürmekten de çekinmemişlerdi. (Ethem, Anzavur çatışması bunun tipik örneğidir.)

Varlığını başkalarının varlığına armağan edip, makam ve mevki sahibi olanların, Çerkes toplumu üzerindeki etkilerinden dolayı, Çerkes Halkı kendi davası için, fikri derinliği olan ve etki yaratıcı bir örgütlülük, liderlik yaratamadılar.

Çerkes Halkının üzerine atılmış ölü toprağı, yok olması için üzerine dökülmüş beton, büyük sürgünden 125 yıl sonra ilk defa kırıldı. Sovyetler Birliği’nin dağılma süreci, Çerkes milletinin kendi varlığını düşünen evlatlarını içinden çıkardı. Nalo Zavur, Almir Abrec, Şenibe Musa, Kalmuk Yura, Hatejiko Valeri, Guaşe Ruslan gibi Yurtsever Çerkes Milliyetçisi halk önderleri Tüm Kuzey Kafkasya’yı kapsayacak bir örgütlülüğün ve siyasi oluşumun peşine düştüler.

Üçüncü Dağlı Halkları Kongresi ve Dünya Çerkes Birliği-DÇB (Düneypsov Adğe Xase-DAX) bu dönemin ortaya çıkardığı çok önemli oluşumlarımızdı. Ancak bu sürecin kendi haline bırakılmasına Rusya’nın devlet aklı daha fazla müsaade etmedi. Sovyetler Birliğinin dağılmasından 10 yıl sonra 2000 yılında gerçekleştirilen DÇB Kongresi’ne, Rus istihbarat örgütü FSB’nin yaptığı bir operasyonla, DÇB içindeki Yurtseverler atılarak, yerlerine Rusya’nın uşakları getirildi. 2000 yalında DÇB’ye operasyon çeken ekinin başında, Çerkes Halkının en değerli evlatlarına silah çeken kişi şimdiki DÇB başkanı Hauti Sohrokov’du.

Şu anda Çerkes Halkının bölünmüşlüğü ve iç çekişmesi, varlığını Çerkes Halkına adayanlarla, varlığını başkalarına adayanların mücadelesidir. Bu tür mücadelelerde Hakkı savunanlar ve haklı olanlar hep kazanmışlardır. Başkalarının kölesi olanlar ise hep kaybetmişlerdir. Yaşadığımız bu süreç, yaşanması gereken son derece olağan bir süreçtir, kimse telaşlanmasın.

***

Martin Koçesoko, yeni nesil varlığını Çerkes Halkına adamış çok değerli bir evladımızdır. Nalçık’ta kurmuş olduğu Xabze Xase’nin başkanı idi. Düşünceleri ve etkinlikleri ile gençleri ve toplumu etkileme potansiyeline sahiptir. Putin’in diktatörlüğünü pekiştirip, Çerkes Halkının kazanımlarını yok edip, asimilasyon sürecini hızlandıracak anayasa oylaması sürecinde aktif bir karşı çıkış hareketi örgütlemiştir.

Rus devlet aygıtının ve istihbarat örgütünün böylesine etkili bir kişiyi farketmemesi ve enterne etmemesi düşünülemezdi. Onun için çok kaba ve klasik bir polis tezgâhına başvuruldu. Ömründe hiç sigara ve içki kullanmamış Martin KOÇESOKO’nun arabasına uyuşturucu yerleştirip “yakaladık” numarasına yattılar.

Bir yıldan uzun bir süredir, kah işkencede, kah hapishanede, kah ev hapsinde, sürekli ertelenen mahkemeleri ile Rus devlet aygıtı attığı iftiranın ve kumpasın tutmaması üzerine ne yapması gerektiğine karar verememiş bir durumda görünüyor.

Yaşanan süreçten en çok rahatsız olanlar, Rusya’nın madalya taktığı DÇB çevresinde konuşlanmış olanlardır. Bütün Çerkes Dünyası Martin Koçesoko etrafında bir DAYANIŞMA çemberi oluştururken, başta DÇB başkanı ve DÇB’nin payandalarının dut yemiş bülbül gibi susmaları tarih tarafından kayıt altına alınmaktadır.

Martin Koçesoko davasında susanları, ses çıkaranları perdelemeye çalışanları Çerkes Halkı da büyük bir dikkatle izliyor.

Martin Koçesoko, davasının sonucu ne olursa olsun kazanan Çerkes Halkı olacaktır. Martin Koçesoko berat etse de, bin yıl hapis cezası alsa da, Halkının kalbinde en değerli altın madalyayı kazanmış bulunuyor.

Çerkes Halkı da verilen bu mücadeleden en değerli derslerini çıkarmaya devam ediyor.