Bir ömür “Sümerler Türk’tür” diyerek ekmek yedi. Şanslı kadın, çünkü Türkiye’de kimse Sümerler Kürt’tür ya da Sümerler Çerkes’tir diyerek bir ömür ekmek yiyemez, yiyemedi de zaten. Amma velakin Muazzez İlmiye Çığ yanılıyor. En önemli kaygısı Sümerlerin Türk olduğunu ispat etmek olduğu için özgün olan hiçbir şey üretmedi. Oysa mitoloji gibi evrensel bir alanı Türkçülüğe ve milliyetçiliğe kurban etmeseydi doğru düzgün bir külliyat ortaya koyabilirdi. 

Onun Sümer mitolojisi hakkında bildiği kadarını ve daha fazlasını Türkçesi yeterince kötü olan ve okuma yazması olmayan Türkiyeli her Çerkes kadını ondan çok daha iyi biliyor zaten. Söz konusu olan mitolojiyse eğer Muazzez İlmiye Çığ dahil hiç kimse Çerkes kadınlarının hafızası ve bilgisiyle yarışamaz. Gerçi bu Çerkes kadınlarının anlattıkları Sümerce değil elbet ama aynı şeyler, aynı temalar. Bu Çerkes kadınlarından birisinden derlediğim bir hikayeyi Muazzez İlmiye Çığın çalışmalarından hareketle Sümer mitolojisiyle kıyasladığımızda ne dediğimiz anlaşılmış olacaktır zaten.

Muazzez İlmiye Çığ üzerine uzun süredir yazmak istiyordum. Sonuçta o, “Bana Hattiler Çerkestir dedirtemezsiniz!” diyen kadındır.

Korkmayın yazının sonu Sümerler Çerkestir diye bitmeyecek. Ama Türk olmadıkları kesin. Konuştukları dilin Türkçe olmadığı da kesin.

Muazzez İlmiye Çığ hep bildik bir metot uygular, tematik olarak benzeşen Sümer ve Türk mitoloji ögelerini cımbızlar eşleştirir ve sonuca ulaşır. Oysa Muazzez İlmiye Çığ’ın uyguladığı bu yöntem hiç de bilimsel değildir. Bir aldatmacadır. Çünkü Sümer ve Türk mitolojilerinden bulduğu ve ortak olduklarını iddia ettiği temalar aslında diğer halkların da mitolojisinde olan temalardır ve mesela Kürt, Arap ya da Çerkes mitolojileri de yığınla böylesi ortak temaları verebilir. Veriyor da zaten. Hele ki Çerkes Nart mitolojisini Muazzez İlmiye Çığ yaklaşımıyla okursak o zaman Sümerlere yazık olur işte.

İmdi aşağıdaki mitolojik hikayeyi biz Uzunyayla da 2005 yılında derledik. Bu tekst Çerkes Nart mitolojisinde ve Sümer mitolojisinde ortak olan yüzlerce tekstten sadece birisi. ‘Yedi Erkek Kardeşin Bir Bacısı’ adındaki bu tekst kısaca şöyle: Yedi erkek kardeşin bir bacısı var. Bu kızın evinin önüne her gün bir güvercin konuyor ve ‘Yedi Erkek Kardeşin Bir Bacısısın, Yedi Yıl Boyunca Bir Cenazenin Başında Nöbet Tutmalısın, Ama Senin Bundan Haberin Yok’ deyip uçar. Bu kız güvercinin ne demek istediğini öğrenmek için gizlice yola çıkar. Yolda sürekli kıyafetlerini değiştirir. Bir Kartala binip Hayat Ağacının ötesindeki Ölüler ülkesine iner. Burada bir genç adamın ölü bedenini yedi yıl korur. Sonra yanında getirdiği aletlerle bu genci uyandırır ve onunla evlenir. Tabiî hikayede bir de kötü kız var. Okuyunca göreceksiniz.

İmdi, bu hikayenin Sümer mitolojisindeki muadili Tanrıça İştar ve sevgilisi Tammuz’a aittir. Merak edenler İştar ve Tammuz ile ilgili tekstlere bakabilir. Yine hikayede geçen Hayat Ağacı da Sümer ve Hatti mitolojilerinde geçtiği gibidir. Sonrasındaki Ölüler Ülkesine seyahat ise Çerkes, Sümer ve Hatti-Hitit mitolojilerinde sıkça karşılaşılan bir temadır (Bu konuda Viladislav Ardzınba’nın Kaf-Dav yayınlarından çıkan Eski Çağ Anadolu Ayinleri ve Mitleri s. 114-115 bakınız.)

Bu kısa mitolojik hikaye aslında Çerkes Nart mitolojisi için bir Rosetta Taşı olabilir. Yani dikkatli bir araştırmacı sadece bu tekstteki sembollerden hareketle bile çok ilginç sonuçlara ulaşabilir. Rosetta Taşı bildiğiniz gibi Napolyon’un Mısırı işgalinden sonra bulunmuş üç dille yazılmış bir yazıttı ve bu yazıt sayesinde eski Mısırca çözülmüştü. Şahsen benim Çerkes Nart mitolojisi üzerine çalışırken ilk dikkatimi çeken ve ‘Var bunda bir iş’ dedirten de bu kısa Çerkesçe hikayedir.

Sümerlerin İştar ve Tammuz için yazdıkları tabletlerde, Çerkeslerin ‘Yedi Erkek Kardeşin Bir Bacısı’ adlı hikayede sakladığı bu tema aslında modern insanlığın çok iyi bildiği ‘Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler’ adlı masalın orijinalidir.

Mitoloji Nedir Ne Anlatır?

Muazzez İlmiye Çığ’ın içine düştüğü en büyük sıkıntı onun milliyetçiliğidir aslında. Bu milliyetçilik nedeniyledir ki mitoloji gibi evrensel bir anlatıyı Sümerlere, Sümerleri de Türklere bağlayarak kendisini içinden çıkılmaz bir duruma sokmaktadır. Oysaki Sümer mitolojisinde geçen temaların yüzde doksanı sadece Tufan öncesi dünya tarihidir. Sümer mitolojisindeki Tufandan sonraya ait tek tema ise Gılgamış destanıdır.

Aslında hem Sümer, hem Mısır, hem de Çerkes Nart mitolojisinin anlattığı olayların yüzde doksanı Tufan Öncesinin tarihidir. Kısacası mitoloji dediğimiz şey Tufana kadarki dünya tarihidir. Bu kadar. Bu tarih ise bütün insanlığın ortak tarihidir ve tüm dünya mitolojisi bu dönemi anlatır.

Reginal Abrey Fesseden 20. Yüzyılın başlarında yazdığı ‘Tufan Öncesi Kafkas Kıstağı Kayıtları’ adlı makalesinde Sümerlerin kutsal topraklarının Kafkasya olduğunu ortaya koymuştu zaten. Yakında yayımlanacak olan Nartlar-Neterler ve Annunakiler adlı kitabımızda biz de Çerkes Nart mitolojisindeki Nartlar ile Sümer mitolojisindeki Annunakileri tek tek ele alıp tartıştık. Ortaya çıkan sonuç bizi hiç şaşırtmadı.

Bir kere Sümer mitolojisinde adı geçen Annunakilerin tamamı bir Nart karakteriyle tıpatıp örtüşüyordu. Dolayısıyla aşağıdaki tablodaki eşleştirmeyi takip eden okurlar Çerkes Nart mitolojisindeki Nartlar ile Sümerlilerin Annunakilerinin her birisinin nasıl eşleştiğini kendileri de okuyarak çek edebilirler.

Şamaş ve Amış Üzerine

Riginal Aubrey Fesseden’in makalesinde tespit ettiği çarpıcı bir gerçek var. O da Kafkas sıradağlarının ekvatora göre 23°30´ kadar eğik olmasıdır. Bu şu sonucu doğurmaktadır. Kuzey yarım kürede güneş en kısa günde yani 21 Aralık’ta Kafkas sıradağlarının en doğu ucunda yani eski Albanya’da bugünkü Azarbeycan’daki Apşeron yarımadasının ucundan Hazar denizinin içinden doğmakta ve 21 Haziran’da yani gündüzün en uzun olduğu günde Taman Yarımadası’nın en batı ucunda yani Meot denizinde batmaktadır. Sümerliler 21 Aralıkta doğan güneşe Şa-Amaş demekteydiler. Bu tanrı her zaman Kafkas dağlarının üzerindeki meşhur Kingu adlı iki zirveli dağın tepesinde resmedilmekteydi. Sümerlerin Kingu adını verdikleri dağ Çerkeslerin Oşhamahwe –Beyaz Dağ- adını verdikleri Elbruz dağıdır. Şa-Amaş bir güneş tanrısıydı. Ve onun doğduğu yere Güneş Kapısı anlamında Al-ba ya da Ba-al (Babil) demekteydiler. Güneş Albanya’daki Apşeron yarımadasından doğduğu için de Sümerler için Ba-al ya da en bilinen adıyla Babil yani güneşin kapısı bu günkü Azerbaycandaki Apşeron yarımadasıydı. Ba-khu adı verilen bu bölge eski dilde Ba: Kapı-Güneş kapısı, Khu: ise yükselen anlamındaydı (Bkz. Fesseden aynı makale).

Şa-Amaş 21 Haziran’da Sümerlilerin Tilmun adını verdiği Taman yarımadasının batı ucundan batmaktaydı. Burası ise Şa-Amaş’ın asıl ülkesiydi. Ve Tilmun-Taman sadece Sümer tanrılarının yaşadığı insanların yaşamasının yasak olduğu bir yerdi. Taman,  Çerkes Nart mitolojisinde sadece Nart Amış ve iki kardeşinin yaşadığı diğer Nartların bile yaşamadığı bir yerdir. Çerkes Nart mitolojisinde Taman’da yaşayan Nartlar ile Sümer mitolojisinde Tilmun’da yaşayan Annunakilerin karşılaştırması aşağıdaki gibidir:

Aslında Sümer Mitolojisi Tufan Öncesi Kafkas Tanrılarının Tarihidir!

Gılgamış ölümsüzlük otunu bulmak için Erek adlı şehre doğru yola çıkar. Babil’den kuzeye bu günkü Van gölü üzerinden Hazar denizine kıyısı olan Albanya’ya gelen Gılgamış burada Apşeron yarımadasında,  Çerkes Nart mitolojisinde Sane Guaşe Sümer mitolojisinde ise Bira Kraliçesi adı verilen kadının yaşadığı Itla adlı şehre gelir. Burada Şa-Amaş ile karşılaşır. Ardından Hazar’dan deniz yoluyla Meot denizine geçer. Burada tanrılardan ölümsüzlük ilacını alır. Gılgamış’ın destanında sürekli karşımıza çıkan Erek adlı şehir Kafkasya’nın ortasında bu günkü Kabardey-Balkar Cumhuriyeti sınırlarındaki Erek-Terek adlı kutsal kenttir. Bu şehirde o dönemin tüm ilimlerinin ve tufan öncesinin tarihinin okutulduğu bir tapınak vardır. Gılgamış bu tapınakta eğitim gören bir Sümer kralından başka bir şey değildir. Terek ya da Çerkesçe’deki adıyla Terç şehrinin eski Yunan’daki adı Tartarustur. Ve Zues kendi öz babası Kronoz’u bu şehrin altındaki zindanlara hapsetmiştir.

Gılgamış ülkesine döndüğünde kendi şehrinin de etrafını Terek şehri gibi surlarla çevirtir. Surların etrafını bakırla kaplatır ve bu şehirde öğrendiği Tufan öncesine ait bütün bilgileri şehrin duvarlarına işletir. Babil Kralı meşhur Nebukadnezar da Kafkasya’ya gelmiş ve Terek şehrindeki bu devasa tapınağı ziyaret etmiştir. Fesseden makalesinde bunları tek tek anlattığı için konuyu o makaleye havale edelim.

Çerkes Nart mitolojisindeki Nart Aşemez ile Sümerler deki Gılgamış’ın tekstlerinin yüzde yüz örtüştüğünü söylemekte bizim katkımız olsun. İsteyenler Gılgamış’ın İştar ile atışması ve sonrasında yaşananlar ile Nart Aşemez’in Nart Laşın  ve Nart Ahuemıde ile atışması ve sonrasında olanları karşılaştırmalı olarak okumaları onları ikna edecektir.