Bu yıl Ramazan Bayramı ile Kurban Bayramı arasında defalarca Bandırma'nın Yenisığırcı-Kaberdey Köyüne gittim. Bunun nedeni ablamın oğlu olan yeğenime bir Kaberdey kızımızı gelin olarak alabilmek içindi. Çabalarımız sonuç verdi ve şimdi gençlerimiz mutlu mesut bir aile olarak Bandırma'da yaşamlarını sürdürüyor.

Bu gidiş gelişlerimiz esnasında Yenisığırcı’da inanılmaz güzel insanlar tanıdım. Yenisığırcı üçyüz haneli, kendine yetebilen, Türkiye’de ayakta kalabilmiş ender köylerimizden biridir. Köyde yaşayanların hepsi iyi Çerkes, iyi Çerkesce konuşuyorlar, maksime yapma ve usulüne göre içme geleneğini ısrarla sürdürüyorlar. Hepsi iyi CHP'liler, iyi AKP'liler, iyi Bandırmalı'lar, iyi Fenerbahçeli'ler. Ama anavatan düşüncesi ve Çerkes Halkının geleceği ile ilgili bir kaygıları yok.

Yine aynı köyde tanıdığım, İzmir’e yerleşmiş, derneklerimizde yöneticilik yapmış bir kardeşimizin  söyledikleri aklıma takıldı kaldı. Kardeşimiz,"Ben anavatanı merak ediyorum, ama özlemiyorum. Özlem duyabilmem için, orada bir yaşanmışlığımın olması gerekir. Bu yok ama, merakımı gidermek için bir kez olsun ata topraklarını görmek üzere anavatana gideceğim" dedi. Bu derneklerimizde yöneticilik yapmış bir kardeşimizin vatan düşüncesi konusundaki bilinç seviyesini göstermesi bakımından ilginç bir örnek.

Yine Suriye'den 1967'de Amerika"ya yerleşmiş bir ailenin mensubu olan İyad Yogar cebindeki Amerikan pasaportunu kaldırıp, "Ben bu pasaport yerine, Çerkes Pasaportu taşımak istiyorum" diyordu İngilizce olarak. Amerikalı Çerkeslerden bir bölümünün lideri durumundaki İyad  Yogar artık anadilini bilmiyordu.

Çeşitli uluslararası Çerkes meseleleri ile ilgili toplantılarda bir araya geldiğimiz Ürdünlü Pilot Adel Bashqavi ile İngilizce anlaşabiliyoruz. Çünkü o anadilini bilmiyor, biz Arapça bilmiyoruz, o Türkçe bilmiyor. Ürdün'ün Çerkes meselesindeki en duyarlı insanlarında biri olan Adel de anadilini kaybetmiş.

Birçoğunu tanıma mutluluğuna erdiğim İsrail Çerkesleri'nin tamamı anadilini mükemmel olarak konuşuyorlar. İsrail Devleti'nin Çerkeslere sağladığı pozitif ayrımcılık hemen kendisini belli ediyor. Özgüvenleri en üst seviyede. Anavatanla da dünyanın çeşitli yerlerindeki Çerkeslerle çok ilgililer. Ama İsrail'de kazandıkları paradan ve imkanlardan vazgeçmeye hiç niyetleri yok.

Suriye ise tam bir felaket. Savaş öncesinde baskıcı BAAS rejimi Çerkesler arasında milli olan hiçbir şeyin gelişmesine müsaade etmedi. Savaş dolayısıyla oluşturduğumuz, DÇDK-Dünya Çerkesleri Dayanışma Komitesi-‘nin bir çalışanı olarak binlerce Suriyeli Çerkesle temasım oldu. Amacımız soydaşlarımızı ateş çemberinden çıkarıp Türkiye'ye getirip, anavatana yönlendirmekti. Ama bunda başarılı olamadık. Onlarda kimlik bilinci ve vatan düşüncesi olmadığı için anavatan yerine Avrupaya gitmeyi hayal ediyorlardı. Bir çoğununda Avrupa'ya gitmeyi başardığını biliyoruz.

Miting yapmak için gittiğimiz Bitlis'in Ahlat ilçesinde yüzde doksan dokuzu Çerkesceyi unutmuş, Kürtçe ve bozuk bir Türkçe bilen insanlarımız bizi görünce büyük bir heyecana kapıldılar. Konuştuğum çok yaşlı bir amca "Bu dünyada benden başka Çerkesce bilen kaldı mı acaba diye düşünürken siz çıkıp geldiniz" dedi gözleri yaşararak.

Nalçık'ta pansiyonunda kaldığımız kadın, Maykop'u ve Çerkesk'i hiç görmemişti, merak da etmemişti. Ama İstanbul'a birkaç kez gidip gelmişti bavul ticareti için.

Kanada'da yaşayan Çerkeslerin oluşturduğu "Vatana Dönüş Derneği"nin Başkanı Suriye’den göç etmiş olan öğretim görevlisi Orfan, vatana dönenlere yardım etmeliyiz, dilimizi öğrenmeliyiz diye anlatırken, neden diye sorduğumuzda cevap veremiyordu.

Anavatanda tanıdığım Hatejko Valeri, Yağan İbrahim, Adam Bogus, Muhammet Çerkes gibi muhalif aktivistler ise Diyasporada bir şeyler yapılabilir mi diye gözlerini bize doğru çeviriyorlar.

***

Altmış yıllık yaşamımda tanımış olduğum binlerce soydaşımızdan bana ilginç gelenlerin bazılarından gözlemler aktardım. İnsanlarımız farklı ülkelerde, farklı iklimlerde, farklı rejimlerde yaşayıp, farklı dilleri konuşuyorlar. Bu kadar birbirinden kopmuş, farklı duygulara sahip
insanlarımızı nasıl aynı yöne doğru bakan, aynı yöne doğru yürüyen ve aynı dava için mücadele eden kişiler haline nasıl getireceğiz?

Aktardığım insanlar hepsi iyi Çerkesler. Ortak yanları Çerkes Halkının geleceğine dair bir pusulalarının olmamasıdır. Hepsi körün fili tarif ettiği gibi davranıyorlardı. Kimi dil diyor, kimi vatan diyor, kimi dönüş diyor, kimi demokrasi diyor, kimi bağımsızlık diyor, … ama hiçbirinin "Çerkes Ulusunun yeniden inşası" diye bir projesi yok.

Bahsettiğim tüm insanlar Çerkes Halkının ortalamasının üzerinde ve belli kültürel yapılanmaların içersinde yer almış kimseler

Yapılması gereken ise, toplumun büyük bir bölümünün mutabakat sağlayacağı bir metin, bir proje ortaya koymak gerekiyor. Bunun adına ise ideoloji diyorlar. İdeoloji bir fikrin (yani idenin) sistematik hale getirilmesidir. Bu fikri dünyanın her yerinde yaşayan soydaşlarımıza ulaştırmak, tartıştırmak ve bir mutabakat sağlamak gerekiyor. Bu fikrin etrafında oluşacak kadroların "Çerkes Ulusunun yeniden inşası projesi" için bedel ödemeyi göze almaları gerekmektedir.

Bu ideolojinin etrafında oluşacak kadroların mücadelesi, Çerkes Halkını geleceğe taşıyacaktır.

Bedel ödemeyi göze alacak, Çerkes Halkının yiğit evlatlarının oluşturacağı "yaptırım gücü olan örgütlenme" Çerkes Halkının birliğini sağlayıp mücadelesini yükseltecektir.

Gerisi ise laf-ı güzaftır.