Çünkü Anadillerinden başka kaybedecek bir şeyleri kalmamıştır.

Erol Bey “Özgürçerkes’te yazar mısın?” dediğinde kendisine söylemiştim,

-“Entelektüel anlamda İsa’dan sonra olan olaylarla ilgilenmiyorum! Çünkü çok güncel oluyor bu alandaki konular” diye. Ama işte şimdi buradayım ve yazıyorum. Sizin de fark ettiğiniz gibi ibre hep İsa’dan hatta İbrahim peygamberden öncesine kayıyor. Bu nedenle okurlardan özür diliyorum…

Sular Ülkesi ve Uzunyayla Derlemeleri II

Hem Uzunyayla derlemelerinde hem de Kafkasya’da yazılan ve derlenen Çerkes Nart mitolojisinde âlemler üzerine ilginç ayrıntılar göze çarpmaktadır.

Hadağatle Asker ve Şorten Askerbiy tarafından derlenen Çerkes Nart mitolojilerindeki ana çizgilere Uzunyayla versiyonlarında da rastlamak mümkündür. Nitekim Uzunyaylalı kadın anlatıcılardan derlediğimiz bir dizi anlatıda bu çizgiler kendisini göstermiştir. Nart mitolojisindeki âlemleri kabaca üçe ayırmak mümkündür bunlar: Sular Ülkesi, Ölüler Ülkesi ve merkezinde Harama Uaşha’nın yani Nart mitolojisinin Olimpos’unun bulunduğu Nartlar Ülkesi olarak üçe ayırmak mümkündür.

Uzunyayla Derlemelerinde “Sular Ülkesi” ve “İkizler Teması” Üzerine

Nart mitolojisindeki ana mekanlardan birisi hiç şüphesiz “Sular Ülkesi”dir. Bu ülke Nartların gitmesi ve yaşamasının mümkün olmadığı bir ülkedir. Ne var ki daha önce sözünü ettiğimiz Ğuaze (Rehber) ailesinin ve adını andığımız Nart Sosrıko’nun kökleri bu ülkeye kadar gitmektedir. Nart Sosrıko birçok yönüyle başat bir karakterdir. Ataları olan Nartlar hem Harama Uaşha’da, hem Ölüler Ülkesi’nde, hem de Sular Ülkesi’nde var görünmektedirler. Nitekim Harama Uaşha’da Sosrıko’nun babası Nart Wezırmes ve dedesi Nart Dade göze çarparken; hem Nart Sosrıko hem de Nart Wezırmes Ölüler Ülkesiyle’de kopmaz bağlarla bağlıdır. Ne var ki bu baba oğul aslında ana tarafından “Sular Ülkesi”ne bağlı bir soydan gelmektedirler. Bu Sular Ülkesi’nin neresi olduğuna dair hayli fazla spekülasyon yapılabilir. Ancak burada eski kültürlerden kalma bir sembolizmle karşı karşıya olduğumuzu ve eski kültürlerin varlığı bir denize benzettiklerini ve dünyaların ya da gezegenlerin bu denizde yüzdüklerine inandıklarını hatırlamakta fayda var. Nitekim bu Sular Ülkesi’nin dış uzayda bir bölge olduğu açıktır. Bu sembolizm önemlidir. Zaten Sosrıko’da içine girdiği bir kayanın çok büyük suları aşarak dünyaya düşmesi sonucunda dünyaya gelmiştir. Tabi siz hala Nart Seteney’in çamaşır yıkarken nehrin karşısından atılan bir taşın içinden Sosrıko’nun çıktığına inanıyorsanız bunda bir sıkıntı yok.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken şey o taşı bir İnek çobanının atmasıdır. Ki bu da Nart Sosrıko’nun burçlar kuşağındaki “Boğa Burcu” ile ilişkili olduğuna yorulmalıdır. Sonraki değerlendirmelerimizde bu konuya değineceğimiz için burada bu konuya girmiyoruz. Ne var ki Çerkes Nart mitolojisinde iyi işlenmiş bir dizi sembol vardır. Ve bu sembollerin ezoterik anlamları ve eski kültürlerdeki anlam ve kullanımları anlaşılmadan Çerkes Nart mitolojisinin ne anlattığı da anlaşılamayacaktır. Nitekim Çerkes Nart mitolojisinin tam göbeğinde “Hayat Ağacı” teması vardır. Ancak henüz kimse Çerkes Nart mitolojisindeki “Hayat Ağacı” temasının dünya dinlerindeki ve eski mitoloji ve medeniyetlerdeki benzer “Hayat Ağacı” temalarıyla karşılaştırmalı olarak okumasını yapmamıştır. Oysa sadece bu konudan bile birden çok yüksek lisans ve doktora tezi çıkabilir. Ama Türkiye’de Çerkes dili, kültürü ve medeniyetinin hiçbir kıymet-i harbiyesi olmadığından ve henüz Çerkes dili ve mitolojisi üniversitelerimizden içeriye sokulmadığından bu alanda akademik çalışma yapmak abesle iştigal olarak görülmektedir. Gerçi Türk Dil Kurumu bir şekilde Nart mitolojisiyle ilgilenmektedir. Ancak koskoca Türk Dil Kurumu’nun Çerkes dili ve mitolojisiyle ilgilenecek hali olmadığından şimdilik sadece Karaçay-Balkar Nart mitolojisi versiyonlarıyla ilgilenmektedirler.

Ziyanı yok, Çerkes Nart mitolojisiyle de biz ilgileniriz. Türk Dil Kurumundan Çerkes dili üzerine çalışma yapmasını bekleyip mantık ilmiyle ters düşmeyelim…

Konuyu dağıtmadan Sular Ülkesi'ne dönelim biz.

“Sular Ülkesi” teması “İkizler” Temasıyla Birlikte Anılmıştır

Çerkes Nart mitolojisinde Sular Ülkesi'ne ait tekstler hemen her zaman İkizler temasıyla birlikte anılmaktadır. Bu İkizler Nart mitolojisinde Yis ve Yimıs adlarıyla geçmektedir. Ve dünya mitolojisinde de Çerkes Nart mitolojisinde de “Hayat Ağacının” kökleri Sular Ülkesine kadar inmektedir. Nart mitolojisinde ki İkizler Hayat Ağacı’nın muhafızlarıdırlar.

Uzunyayla'da da sıkça aktarılan ve daha çok Nartlar Ülkesi’nin düzene kavuşturulduğu ve dünyanın hayata uygun hale getirilişini anlatılan tekstlerle kıyaslandığında Sular Ülkesi’nin henüz ontolojik anlamda kararlı bir yer olmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim Nartlar Ülkesi’nde ya da dünyada da bir kaotik dönemin olduğu ancak çok erken zamanlarda “Gök yüzünün ağlarla örüldüğü ve yeryüzünün toprağının sertleştirildiği ve dünyada dağlar ve denizlerin ortaya çıkarıldığına” göndermeler yapılmaktadır. (Bkz. “Duneyıjjır Şımık’e mıptsem” diye başlayan türkü)

Nart mitolojisindeki Hayat Ağacı’nın kökleri işte bu Sular Ülkesi'ndedir. Ama gövdesi ve başı tüm âlemleri sarmaktadır. Nitekim Hatti mitolojisinde de âlemler üç parçadır ve bu âlemler Hayat Ağacı ile de sıkı sıkıya ilintilidir. (Bu konuda daha önce www.uzunyayla.com da yayınlanan “Anadolu ve Kafkas Mitlerinde Ortak Tanrı Kültürü Üzerine Bir Örnek Teişeba Teşup ve Nart Sosrıko” adlı makaleye bakılabilir.) Daha öncede belirttiğimiz gibi bu Hayat Ağacı Ğuaze (Rehber) ailesi tarafından korunmaktadır. Kafkasya’da derlenen tekstlerde bu ağacın Nart Tha Ğalec (Bereket Tanrısı) tarafından ekildiği söylenilmektedir. Yine Kafkasya versiyonlarında iş bu ağacın içinin bomboş olduğu ve Nartların göksel yolculuklarında bu ağacın içine girip farklı âlemlere gidebildikleri anlatılmaktadır. Hikâyeye göre bu ağacın 12 dalı bulunmaktadır!

Uzunyayla versiyonlarında da bu tarz ayrıntılar göze çarpmakla birlikte Sular Ülkesi’ni konu alan tekstlerde İkizler teması da sıkça işlenmektedir. Nitekim bu ikizlerin uzun süre Sular Tanrıçası (ya da Denizler Denizler Tanrıçası) tarafından büyütüldüklerini bu ikizlerin sık sık Sular Ülkesi’nden Nartlar ülkesine geçtikleri ve bir keresinde yaşanan bir sorun nedeniyle de bu ikizlerin artık Sular Ülkesi’ne alınmadıklarını ve ancak bu olaydan sonra bu İkizlerin dünyada yaşamak zorunda kaldıkları anlatılmaktadır. Hikâyenin Kafkasya versiyonunda ise bu ikizlerden birisinin Nart Wezırmes olduğu ya da Nart Wezırmes’in babası Nart karakteri olduğu belirtilmektedir. Nitekim Nart Wezırmes’in kökeninin Sular Ülkesi olması da bizim için hiç şaşırtıcı değildir. Çünkü Nart Wezırmes Çerkes Nart mitolojisinin Poseidon’udur. Yani Sular Tanrısıdır.

Not 1: Genç araştırmacılar arasında Çerkes Nart mitolojisindeki Hayat Ağacı (ya da Nartların Altın Elma Ağacı) üzerine yoğunlaşacak olanlar varsa bir de Hint ve Maya mitolojilerindeki Hayat Ağacı temalarına baksınlar.

Not 2: Atlantis üzerine kitap okumayı sevenler bilir. Atlantis Poseidon’un soyundan gelen melez bir ırkın kurduğu bir medeniyet olarak anılır. Poseidon Çerkes Nart mitolojisindeki Nart Wezırmes’e tekabül eder. İyi okumalar.

Muhteşem Yüzyıl Çerkesya

Aslında filmin adı sadece Muhteşem Yüzyıl ama senaristinden mi, yapımcısından mı nedir bilinmez, bu filmedeki bütün kadın kıyafetleri Çerkes kadın kıyafetleri baz alınarak çizilmiş ve dikilmiş. Son olarak ta Malkoçoğlu’nun beline de bir Çerkes kaması takılmış. Bu filmin ekibinde Çerkes kültürüne bu kadar yakınlık varsa bir de Çerkes kültürü ve tarihi konulu film çekmeleri beklenir.

Çünkü artık Çerkes kültürünün tüm öğelerini kullanan ama içinde tek bir kere bile “Çerkes” lafı bile geçmeyen bu filmden sıkıldık….

Kayseri'de Çerkes Mitingi

Evet Kayseri’de Çerkes Hakları İnsiyatifi Komitesi ya da Grubu adı verilebilecek bir irade oluştu. Komite adını alıp da birbirimize opolet takıp, topuk selamı çakmıyoruz. Doğrusu biz bir Grubuz. Uzunyaylalılarız. Ve Çerkes Hakları İnsiyatifi’nin Ankara’da ve İstanbul’da yaptığı mitingin gelenekselleşmesini arzu ediyoruz.

Bu “Grup” Nisan Ayının son haftası Çerkes dilinin anayasal garanti altına alınması ve de Kürtçe ve Arapça da olduğu gibi 24 saat Çerkesçe yayın yapacak bir TRT Çerkesçe kanalının açılması amacıyla bir miting yapmak amacıyla yola çıktı.

Halkımız, kurumlarımız ve kanaat önderlerimizle kucaklaşmak ve derdimizi anlatmak üzere yola çıkılıyor.

Anayasal süreç 2012 yılının sonunda neticelendirilecektir. Bu nedenle, bu süreci iyi planlamak ve verimli kullanmak Türkiye Cumhuriyeti Devletine ve hükümetine sorunlarımızı halkımızla birlikte doğrudan anlatmak derdindeyiz….

TÜRKİYE’NİN TÜM ZENCİ ÇERKESLERİ BİRLEŞMELİDİR, ÇÜNKÜ ANADİLİMİZDEN BAŞKA KAYBEDECEK BİR ŞEYİMİZ KALMAMIŞTIR!