Farkındayım, başlık biraz iddialı oldu.

Etrafında fırtınaların kopartıldığı, uzun zamandır tartışılan ve daha epeyce de tartışılacak bir konu Çerkesya ve Çerkesler.

Ben bu yazımda konuyla ilgili kişisel görüş ve değerlendirmelerimi özetlemek istiyorum.

Çerkesya öncelikle bir coğrafi bölge ismidir. Nereden başlayıp nerede bittiği tahmini olarak söylenen, sınırları net şekilde belli olmayan bir ülke Çerkesya. Yalnız iki deniz arasında olduğu kesin. Karadeniz ile Hazar Denizi arasında, Kafkas Dağlarının kuzeyinde...

Hazar Denizi'nden başlayıp batıya doğru gelirsek, Dağıstan, Çeçenistan, günümüzde İnguşetya, Kuzey Osetya, Kaberdey-Balkar, Karaçay-Çerkes, Adigey, Kıyıboyu Şapsığ. Bu sıralamada Çeçenistan'dan sonra Çerkesistan yani Çerkesya başlardı. Günümüzde İnguşetya olarak isimlendirilen yerler yakın geçmişte Kaberdey Prenslerinden Şolohlar'ın idi, ki aynı adla çağrılan bir Adige at cinsi de vardır. Hatta İnguşetya bayrağındaki amblem de Şolohların damgasıdır; bilenler bilir...

Yani Çerkesya'nın doğu sınırı Çeçenistan'a kadar uzanır, batıda sınır ise Karadeniz'dir.

Çerkesistan veya Çerkesya ismini burada yaşayan halktan alır. Kaberdey, Besleney, Hatıkuey, Abzeh, Şapsığ, Ubih, Çemıguey, Bjeduğ, Mamheğ, Natıhuey gibi bölümlenirlerse de kendilerini “sı Adige” diye nitelendirirler, ki Adigelere başkaları Çerkes der.

Geçmişte aralarında Nogaylar, Karaçaylar, Balkarlar, Abazinler, Osetler yaşıyordu. Abazinler, Osetler, Karaçaylar, Balkarlar Kaberdey Prenslerine vergi verirlerdi. Yani onların hegemonyasını kabul ederlerdi. Kaberdey Prensleri de Kırım Hanlarına vergi verirlerdi. Dolayısı ile Çerkesya coğrafyası Osmanlı hinterlandında sayılırlardı.

Bu ülkeye geçmişte Çerkesistan, yani Çerkeslerin Ülkesi denirdi. Çerkes ismi Adigelere başkalarının verdiği bir addır. Ülkenin adı da onlarla anılır. Çerkesistan'ın yazılışındaki –istan eki yanılmıyorsam Farsça'dan gelme. Latin kökenli yazılış biçimi ise Çerkesya diye biliyorum. Yanlışım varsa ve hatırlatılırsa düzeltirim.

Bu arada diasporada özellik arz eden bir durum var: Diasporada Uzunyayla, Sivas ve Çorum yörelerindeki Abazinler kendilerini Çerkes'ten de öte “Dı Adige” diye nitelendirirler. Yani kendilerini Adige olarak görürler. Her Adige sülalede bir-kaç Abazin gelin vardır, bir-kaç kızları da Abazin sülalelerde gelindir.

Sonra, hangi sülalenin aslının Abazin, hangi sülalenin aslının Adige olduğu da belirgin değildir. Benim bu tasnifimde Abazinler de Çerkes kavramının içinde yer alırlar.

Bazıları da Çerkes halklarından bahsediyor. Nasıl Türk Halkları, Fransız Halkları yanlışsa, Çerkes Halkları söylemi de yanlıştır. Adigeler ile birlikte Çerkesya'da yaşayan Abazinler, Asetinler, Karaçaylar, Balkarlar, Nogaylar, Ruslar Çerkesya Halklarını oluştururlar.

Çerkesya yalnız Çerkeslerin / Adigelerin Ülkesi değil, Abazin, Asetin, Karaçay, Balkar, Nogaylar başta olmak üzere, günümüzde Ruslar, Ermeniler de dahil, üzerinde yaşayan halkların ülkesidir.

Fazla iddialı olmamakla birlikte kendi görüşlerimi dile getirdim.

Dileğimiz, Çerkesya Halkları olan Adigeler, Abazinler, Balkarlar, Karaçaylar, Nogaylar, Ruslar ve diğerlerinin barış içinde birbirlerine saygılı kardeşçe yaşamalarıdır.