Bilmeyen ahmak, bilip de dile getirmeyen suçludur.

Fransız Atasözü

Çerkesler, okumuş ve eğitim görmüş insan sayısı bakımından Türkiye toplum ortalamasından oldukça üsttedir. Elimizde bir istatistik olmamasına rağmen, bizdeki kadar avukatı, doktoru, mühendisi, gazetecisi, öğretim görevlisi, öğretmeni, maliyecisi, subayı, polisi bol bir toplum daha yoktur. Okumak, sınıf atlamanın ve yoksulluktan kurtulmanın en garantili yollarından biri olarak görüldü hep. Beyaz yakalı emekçi olmak, rahat yaşama yolunu açan bir anahtardı Çerkesler için.
Bunun en bariz örneklerinden birini Maykop Devlet Hastanesi'nde gözlemledik geçtiğimiz günlerde.
Maykop Devlet Hastanesi'nin, personel, doktor, hemşire ve idari kadrosunun % 80'i Adığelerden oluşuyor.

Bilindiği gibi Adığeler, Adıgey Özerk Cumhuriyeti nüfusunun ancak % 22'sini oluşturuyor. Normalde hastanedeki oranın da buna paralel % 20'ler civarında olması gerekmez mi?

Evet ama öyle değil işte.

Tek örnekten hareketle sonuca gidilmez ama toplumumuzu tanıyan geniş kesimlerin kanaatinin de bu yönde olduğunu bildiğimizden, bu örnekten hareketle okuma ve eğitim görme konusunda Çerkeslerle ilgili yapacağımız genelleme çok da yanlış bir kapıya çıkmaz.

Anavatanda yaptığımız bu gözlem diyaspora için de üç aşağı-beş yukarı aynıdır.

...
Yalnız şu var ki, okumuş olmak, bir üniversite bitirmiş olmak, bir konuda eğitim görmüş olmak cahilliği gidermiyor; kişiyi aydın yapmıyor...

Toplumda şöyle kabaca bir gözlem yaparsanız, kalp cerrahlarından bilgili motor ustalarını; cilt hastalıkları uzmanından bilgili kaportacıları; göz doktorundan bilgili oto elektrikçileri... görürsünüz.

Okumuş olmak sadece bilgiye ulaşmanın yollarını açar insana.

Çarpıtılmış bilgileri düzeltme ve gerçeklere ulaşmada öncülük rolü okumuş insana düşer.

Bu kadar okumuş, eğitim görmüş insanı olan bir halkın içinden, çarpıtılmış gerçeklere karşı mücadele edecek aydınların çıkamaması ne kadar acıdır?  
Çerkeslerin en önemli sorunu kimliklerinin yok edilmesi, asimile edilmeleri ve kimliksizleştirilmeleridir.  
Çerkes kurumları, aydınları, siyasi grupları bu basit tespiti yapıp, bu olguya karşı bir mücadele politikası, proje ve strateji geliştiremiyor.  
Politika geliştirmek şöyle dursun, geliştirmeye çalışanlara karşı canla başla mücadele bayrağı açıyorlar, ki insanı esas kahreden de budur.  
ÇHİ (Çerkes Hakları İnisiyatifi) sürecinde yaşadığımız olaylarla bu gerçekle bir kez daha yüzleştik.

Unutmayalım, tarih her yapılanı da, yapılmayanı da kaydeder.  
Bugün ufukta Çerkesler için, Çerkes meselesini bir problem olarak Türkiye ve dünya kamuoyuna taşımak, politika geliştirmek ve siyasallaştırmak dışında bir yol görünmüyor.

Son derece haklı, içten ve temel insan haklarını kapsayan ÇHİ'nin talepleri Çerkesler ve demokrat kamuoyunda büyük ilgi ve destek gördü. Ancak en büyük direnç ve karşı çıkışı da yine Çerkeslerden gördü. Bu, psikolojik savaş ve korkutma tekniklerinden Çerkeslerin ne denli etkilendiklerinin bir kanıtıdır. Bu kadar çok okumuş ve eğitilmiş insanı olan bir toplumda, "Bizi kürtlerle aynı kefeye koyduracaksınız" diye saldırıya uğruyoruz. Oysa Çerkeslerin yok olmasının nedeni ne Kürtlerdir, ne Ermenilerdir, ne Rumlardır, ne de Alevilerdir.  
Çerkeslerin yok olmasının asıl nedeni "Türkiye Cumhuriyetinin inkar, imha ve asimilasyon politikalarıdır."
Bunu bimemek ahmaklık, bilip de dile getirmemek ise suç ve ihanettir !